Publikacje

Dieta w trakcie leczenia onkologicznego

Dieta w trakcie leczenia onkologicznego

Leczenie onkologiczne to długi i skomplikowany proces. Często obejmuje wiele różnych metod leczenia jak chemioterapię z radioterapią czy zabiegi operacyjne połączone z chemioterapią. Warto zdawać sobie sprawę, że każde tego typu leczenie, oprócz wpływu na komórki nowotworowe, działa również na zdrowe komórki. Dotyczy to zwłaszcza komórek szybko się dzielących jak np. komórki przewodu pokarmowego.

Nic więc dziwnego, że wielu pacjentów skarży się w trakcie leczenia na problemy takie jak: biegunki, zapalenie błony śluzowej żołądka lub jelit, nudności czy wzdęcia. W zależności od zastosowanego leczenia skutki uboczne jak np. zapalenie błony śluzowej jamy ustnej mogą dotykać niemal 100% pacjentów. Jest to poważny problem ponieważ każdy objaw niepożądany, zwłaszcza ten który związany jest z przewodem pokarmowym, zwiększa ryzyko pojawienia się niedożywienia. Niedożywienie z kolei ma bezpośredni, negatywny, wpływ na rokowanie, ryzyko infekcji czy tolerancję leczenia onkologicznego.

Problem objawów ze strony przewodu pokarmowego często jest potęgowany także koniecznością zmiany diety. Zgodnie z zaleceniami, pacjenci w trakcie leczenia powinni stosować dietę lekkostrawną. To powoduje, że zwykle mocno ograniczają oni, a czasami całkowicie eliminują, surowe warzywa i owoce a także produkty pełnoziarniste. Spowodowane jest to głównie tym, że produkty te często nasilają nieprzyjemne dolegliwości. Niestety, są to jednocześnie produkty, które dostarczają wielu cennych składników odżywczych takich jak składniki mineralne czy witaminy. To dość poważny problem ponieważ u pacjentów onkologicznych, często już z powodu samego leczenia, występują niedobory cynku czy żelaza. Niedoborowa dieta dodatkowo tylko pogłębia problem złego odżywienia i nasila skutki uboczne.

Dlatego tak ważne jest żeby w możliwie jak największym stopniu zapobiegać skutkom ubocznym, które pojawiają się u pacjentów. Oznacza to żeby od samego początku zwracać uwagę na przewód pokarmowy, w tym dbać o stosowaną dietę. Warto wyjaśnić, że zalecana dieta lekkostrawna nie musi automatycznie oznaczać diety niedoborowej. Wszystko zależy od tego jak ją skomponujemy. Nawet jeśli musimy zrezygnować z produktów pełnoziarnistych to nadal możemy wybierać produkty bardziej odżywcze jak dobrze ugotowane drobne kasze czy ryż. Chemio- czy radioterapia również nie oznaczają, że musimy definitywnie zrezygnować z warzyw i owoców. Często, w miarę upływu leczenia, pacjent zwykle będzie zmuszony do zmniejszenia ilości surowych warzyw i owoców, ale nadal można wykorzystywać te, które są ugotowane. Świetnie sprawdzają się zwłaszcza wszelkiego rodzaju zupy krem oraz koktajle, gdzie możemy po pierwsze dostarczyć dużą ilość białka i składników mineralnych a miksując dodatkowo poprawiamy strawność całego posiłku.

Coraz więcej mówi się również o roli bakterii jelitowych i ich wpływie na leczenie. Zauważono m.in., że odpowiedź na chemioterapię może zależeć również od tego, jaki skład mikrobioty jelitowej ma dana osoba. Z tego powodu nie tylko podkreśla się konieczność zadbania o dobrą dietę podczas leczenia onkologicznego ale również coraz więcej mówi się o wykorzystaniu probiotyków jako substancji łagodzących efekty uboczne i wspomagających leczenie onkologiczne. Część badań wykazuje m.in. korzystny wpływ stosowania określonych szczepów probiotycznych na zmniejszenie występowania skutków ubocznych chemio – czy radioterapii.

Autor: dr n. med. i n. o zdr. Maja Czerwińska – dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Bibliografia:

  1. Stachowska E. [red]. Żywienie w zaburzeniach mikrobioty jelitowej. 2021. PZWL
  2. Szawłowski A, Sobocki J., Gromadzka-Ostrowska J., Słodkowski M., Paluszkiewicz P.: Żywienie w chorobach nowotworowych. 2020. PZWL

Zobacz także