Terapia zespołu nadmiernego rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) jest złożonym procesem, który wymaga uwagi i precyzji. Istnieje kilka istotnych elementów, o których warto pamiętać podczas leczenia SIBO. Po pierwsze, dokładna diagnoza jest kluczowa, aby zidentyfikować przyczynę i określić rodzaj bakterii, które przyczyniają się do tego stanu. Następnie, odpowiednia dieta przy SIBO jest niezbędna, aby zmniejszyć populację bakterii i przywrócić równowagę jelitową. Suplementacja probiotykami oraz leczenie antybiotykami mogą być również konieczne w niektórych przypadkach. Sprawdź i dowiedz się więcej o leczeniu SIBO!
Sprawdź również: SIBO – zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego
Spis treści
Leczenie SIBO wymaga wielokierunkowego działania
Warto uzmysłowić sobie, że SIBO to nie infekcja czy też schorzenie, które samo z siebie się pojawiło. To jeden lub najczęściej kilka czynników, które sprzyjały nadmiernej kolonizacji bakterii w jelicie cienkim, co w efekcie doprowadziło do ich nadmiaru. Dlatego też tak ważne jest ich poznanie oraz jeśli to tylko możliwe, leczenie.
Proces leczenia SIBO obejmuje kilka elementów. W zależności od schorzeń pacjenta, ilość aspektów, o jakie należy zadbać, może się różnić w każdym przypadku.
Istnieją nieoczywiste elementy leczenia, których często nie łączy się z SIBO a mogą mieć istotne znaczenie.
Jakie elementy warto wziąć pod uwagę w trakcie terapii SIBO?
Praca z fizjoterapeutą lub osteopatą.
Przyczyną SIBO mogą być nieprawidłowości anatomiczne, zrosty pooperacyjne lub blizny w rejonie jamy brzusznej np. po cesarkim cięciu. Właściwa praca ze specjalistą nad konkretnym problemem zmniejsza ryzyko nawrotu SIBO po przeleczeniu. Dodatkowo terapia wisceralna może pomóc w:
- zmniejszeniu napięć w obrębie jamy brzusznej,
- poprawie funkcji nerwowych, a jak wiadomo, układ nerwowy ma niebagatelny wpływ na motorykę jelit oraz procesy trawienia,
- poprawie ukrwienia narządów.
Praca z psychoterapeutą.
Jeśli istnieją ku temu przesłania, warto wesprzeć leczenie SIBO o pracę z psychoterapeutą. Warto wiedzieć, iż permanentnie odczuwany stres, lęk czy niepokój może nasilać dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Dodatkowo stres wpływa hamująco na funkcję wydzielniczą narządów trawiennych, co dodatkowo nasila objawy poprzez nieefektywnie strawione pokarmy.
Praca z nerwem błędnym.
Nerw błędny to główny system sygnalizacji wstecznej z jelit do mózgu. Nerw ten oplata niektóre elementy przewodu pokarmowego jak żołądek oraz jelita. W kontekście leczenia SIBO bardzo ważny jest aspekt wpływu nerwu błędnego na aktywację MMC (wędrującego kompleksu mioelektrycznego). Zadaniem MMC jest usunięcie resztek pokarmowych z jelita cienkiego do jelita grubego, aby nie stanowiły one pożywki dla bakterii, co sprzyjałoby ich namnażaniu się.
W przypadku SIBO, u większości osób, nie dochodzi do aktywacji MMC. Oprócz leków prokinetycznych mających za zadanie aktywować wędrujący kompleks mioelektryczny warto opanować różne metody stymulacji nerwu błędnego, który pobudza również wydzielanie enzymów trawiennych.
Jest to przykładowo:
- oddychanie przeponowe,
- śpiew,
- zimne prysznice czy też morsowanie,
- joga/ medytacje.
Aby szerzej zapoznać się z możliwościami aktywacji nerwu błędnego, warto skonsultować się z osteopatą.
Unikanie nadmiernie forsujących ćwiczeń fizycznych.
W trakcie leczenia SIBO sugeruje się, aby wykonywać jedynie bardzo delikatny wysiłek, który nie będzie generował dodatkowego ,,stresu,, dla organizmu. Wiadomo też, iż wysiłek fizyczny ponad miarę możliwości może zwiększać przepuszczalność bariery jelitowej oraz ilość cytokin prozapalnych. Dlatego też w kluczowej fazie leczenia SIBO powinniśmy postawić na odpoczynek i regenerację.
Dieta w SIBO – co jeść przy SIBO?
Czy wiesz, że trawienie de facto rozpoczyna się w głowie? Poprzez apetyczny wygląd, zapach czy też smak oraz żucie pokarmu dochodzi do początkowego wydzielania soków żołądkowych – jest to tak zwana faza głowowa, od niej zależy około 30-40% całego procesu trawienia. Dlatego też podczas posiłku powinno się całe skupienie przenieść właśnie na żucie pokarmu, odczuwanie smaku potrawy.
Najlepiej w tym czasie zrezygnować z używania tzw. rozpraszaczy w postaci telefonu, gazety lub książki czy TV. Jedzenie w stresie czy też pośpiechu zmniejsza efektywność trawienia, co może skutkować pojawieniem lub nasileniem się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
Leczenie SIBO to najczęściej nie tylko dieta, antybiotyki i suplementy. Istnieją również inne bardzo istotne elementy, które często mogą wpływać na niepowodzenie leczenia lub szybki nawrót. Elementy, które na pierwszy rzut oka nie wydają się mieć wpływu na przewód pokarmowy, bardzo często są z nim nierozerwalnie związane, jak na przykład psychika, odczuwane emocje czy też sen.
Terapia SIBO musi być złożona oraz indywidualnie dobrana do pacjenta. Powinna obejmować wszystkie przyczyny, objawy oraz powikłania, a także uwzględniać współistniejące dolegliwości, tj. cukrzyca, zespół jelita drażliwego. Elementem nieodłącznym przy SIBO jest wsparcie żywieniowe, w szczególności, jeżeli wiąże się z niedożywieniem, utratą masy ciała oraz niedoborem składników odżywczych. Najczęściej stosuje się indywidualnie dobraną dietę, żywienie dojelitowe, czy wspomaganie żywieniowe preparatami polimerowymi.
Zmiana diety pacjenta może mieć duży wpływ na zmniejszenie dolegliwości występujących przy SIBO. Bakterie jelitowe u pacjentów z SIBO mogą rozkładać węglowodany takie jak laktoza, fruktoza oraz ulegające fermentacji oligo-, di-, monosacharydy oraz poliole, czyli FODMAP. Dlatego należy ograniczyć te składniki w diecie, co w konsekwencji może spowodować złagodzenie objawów, takich jak wzdęcia i ból brzucha, a także powstawanie gazów. Z tego względu najbardziej znaną i dotąd najskuteczniejszą dietą na SIBO jest dieta o niskiej zawartości FODMAP. Dowiedziono, że diety bogate w węglowodany złożone mogą prowadzić do mniejszego namnażania się patogennych bakterii. Ponadto diety wegańskie i wegetariańskie bogate w błonnik mogą być również skuteczne u osób z objawami SIBO.
Dieta low FODMAP
Dieta ta składa się z trzech etapów:
W pierwszym etapie na 6-8 tygodni występuje eliminacja wszystkich produktów z dużą zawartością fermentujących mono-, di-, oligosacharydów oraz polioli.
W drugim etapie następuje stopniowe włączanie produktów zawierających FODMAP i rozszerzenie diety pacjenta.
Trzeci etap polega na indywidualizacji diety pacjenta opierając się na produktach tolerowanych przez pacjenta.
Co jeść przy SIBO?
| PRODUKTY | ZALECANE (ze względu na małą zawartość FODMAP) | NIEZALECANE (ze względu na dużą zawartość FODMAP) |
| WARZYWA | Marchew, pomidory, ogórki, papryka owydłużonych strąkach, seler, kukurydza, bakłażan, botwina, jarmuż, szpinak, sałata, dynia, bataty, szczypiorek, rzodkiewka, cukinia | Cebula, szparagi, brokuły, kalafior, brukselka, soczewica, groszek zielony, buraki ćwikłowe, kapusta, grzyby, koper włoski, czosnek |
| OWOCE | Banany, winogrona, kiwi, madarynki, pomarańcze, ananasy, grejpfruty, cytryny, jagody, truskawki, borówki, maliny, rabarbar | Jabłko, gruszka, mango, arbuz, nektarynka, brzoskwinia, morela, śliwki, jeżyny, wiśnie, owoce suszone, owoce z puszki |
| MLEKO I PRZETWORY MLECZNE | Sery, np. parmezan, cheddar, mozzarella, camembert, mleko migdałowe, ryżowe, masło, masło orzechowe, margaryna, nabiał bezlaktozowy | Twaróg, sery,np. ricotta, mascarpone, mleko skondensowane, jogurty, maślanka, mleko krowie, owcze, kozie, kwaśna śmietana, bita śmietana, mleko sojowe, lody |
| ŹRÓDŁA BIAŁKA | Wszystkie rodzaje mięsa, ryby, drób, jaja, tofu | Nasiona roślin strączkowych, np. soczewica, ciecierzyca, fasola, soja |
| PRODUKTY ZBOŻOWE | Pieczywo bezglutenowe, mąka orkiszowa, chleb orkiszowy na zakwasie, płatki ryżowe, mąka owsiana, płatki owsiane, makaron bezglutenowy, ryż, proso, gryka | Żyto, produkty pszenne, pieczywo pszenne, płatki śniadaniowe pszenne, makaron pszenny, kasza kuskus |
| ORZECHY I NASIONA | Orzechy włoskie, migdały, orzeszki ziemne, orzechy pekan, ziarna sezamu, pestki dyni, nasiona słonecznika, siemię lniane, chia | Orzechy nerkowca, pistacje |
| INNE | Cukier kryształ, syrop klonowy, aspartam, imbir, kakao naturalne, majonez, musztarda, sos sojowy, gorzka czekolada | Syrop z agawy, miód, syrop glukozowo-fruktozowy, słodziki- ksylitol, mannitol |
Oprócz diety low FODMAP często stosowane są także dieta SCD oraz GAPS. Dieta SCD opiera się na założeniu, że wiele ludzi nie trawi pokarmów, złożonych z węglowodanów złożonych (poli- i disacharydów). Wykluczenie tych składników z diety powoduje stabilizację mikroflory jelitowej, poprawę trawienia, a także zmniejszenie stanu zapalnego. W tej diecie zabronione są zboża glutenowe i bezglutenowe, przetworzone mięsa i wyroby mięsne, przetworzone warzywa i owoce, niektóre warzywa skrobiowe, soja, nabiał, słodziki. Natomiast dozwolone są jaja, mięsa różnego rodzaju, warzywa, owoce, naturalne orzechy i nasiona, niektóre rośliny strączkowe, miód, odpowiednio przygotowany jogurt.
Dieta GAPS opiera się na diecie SCD, jednak jest bardziej restrykcyjna oraz wchodzi w skład trzystopniowego programu leczenia, tj. dieta, suplementacja i detoksykacja. Zabronione są zboża glutenowe i bezgutenowe, cukier oraz produkty zawierające cukier, słodziki, skrobiowe warzywa, soki owocowe, produkty przetworzone z dodatkiem zagęstników, konserwantów, czy barwników, soja i produkty sojowe, prawie wszystkie rośliny strączkowe, herbata, kawa, nabiał, proszek do pieczenia.
