Witamina C zdaje się być jedną z najbardziej popularnych witamin. Wynika to prawdopodobnie z jej wielokierunkowego działania na organizm człowieka. Inna nazwa tej witaminy to m.in. kwas askorbinowy, gdyż jej niedobór prowadzi do pojawienia się szkorbutu (scorbutus). Możemy spotkać się także z nazwą kwas l-askorbinowy czy kwas askorbowy – to jedno i to samo. Większość gatunków zwierząt rozwinęła zdolność do samodzielnego jej wytwarzania, dzięki czemu nie są uzależnione od jej dostaw wraz z pożywieniem. Niestety człowiek nie dysponuje odpowiednimi enzymami niezębnymi do jej produkcji (u zwierząt powstaje ona z glukozy) i zmuszony jest do jej bieżącego przyjmowania ze środowiska zewnętrznego.
Spis treści
Wielofunkcyjna witamina C
Witamina C uczestniczy w wielu procesach biochemicznych zachodzących w organizmie. Jest antyoksydantem (neutralizuje reaktywne formy tlenu tzw. wolne rodniki), uczestniczy w biosyntezie kolagenu, wpływa na wchłanianie wapnia i żelaza. Witamina C jest także niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego, wpływając na zwiększenie aktywności komórek odpornościowych.
Często można spotkać się z opinią, iż witamina ta suplementowana w trakcie trwania infekcji górnych dróg oddechowych wpływa na skrócenie czasu trwania infekcji. Niestety przeprowadzone dotychczas badania nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie czy jest to prawda. Brak wpływu na czas trwania infekcji obserwowany był także w grupie osób przyjmującej dawki w wysokości 4- 6 gramów/ dobę.
Korzystny wpływ na układ immunologiczny obserwowane jest natomiast w grupie osób podejmujacych aktywnośc fizyczna na wysokim poziomie np. u maratończyków. Warto zaznaczyć, także iż jest to witamina rozpuszczalna w wodzie i jest dobrze przyswajania przez organizm (70- 80%). Organizm człowieka nie jest w stanie magazynować dużych ilości witamin C i musimy pamiętać, aby każdego dnia dostarczać jej odpowiednią ilość.
Do pozostałych funkcji witaminy C w organizmie człowieka zaliczyć należy także:
– wpływ na gojenie się ran
– bierze udział w biosyntezie kolagenu
– regulacja ciśnienia krwi
– pomaga utrzymanie zdrowych dziąseł
– może wpływać na obniżenie poziomu cukru we krwi u osób z cukrzycą
– synteza neurotransmiterów
– synteza karnityny
Objawy niedoboru witaminy C
Do objawów niedoboru witaminy C zalicza się m.in.:
– pękanie naczynek
– zły stan skóry
– stany zapalne jamy ustanej
– utrudnione gojenie się ran
Źródła witaminy C
Źródła witaminy C:
Do głównych źródeł witaminy C zalicza się produkty roślinne – owoce i warzywa takie jak m.in. maliny, truskawki, czarna i czerwona porzeczka, owoce cytrusowe, papryka czerwona, brokuły, kapusta czy natka pietruszki.
Niestety przeprowadzane procesy technologiczne z zastosowaniem wysokiej temperatury czy nieprawidłowe rozmrażanie, prowadzą do strat tej witaminy. Podczas gotowania znacznie ilości witaminy C przechodzą do wywaru – z tego powodu poleca się gotowanie na parze. Negatywnie na jej zawartość wpływa także ekspozycja na światło oraz tlen.
Zapotrzebowanie na witaminę C
Zapotrzebowanie na witaminę C uzależnione jest od wielu czynników m.in. wiek, płeć oraz stan fizjologiczny.
Większe zapotrzebowanie obserwuje się także u osób z nadciśnieniem tętniczym, spożywających duże ilości alkoholu, diabetyków, kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz narażonym na przewlekły stres zarówno psychiczny jak i fizyczny czy palących tytoń. Uznaje się, że osoby palące powinny przyjmować o około 40% wyższe dawki witaminy C, aby osiągnąć jego porównywalne stężenie w osoczu w stosunku do osób niepalących.
Zalecana dzienne spożycie witaminy C dla dzieci w wieku 1-3 lat wynosi 40mg/ dobę, a u dorosłych mężczyzn zapotrzebowanie to wynosi już 90mg/ dobę.
A co z bezpieczeństwem?
Powszechnie uznawana jest za witaminę całkowicie bezpieczną dla każdego. Prawdą jest, że nie jest ona toksyczna, natomiast nie oznacza to, że wszyscy mogą przyjmować jej duże dawki. Z jej suplementacją powinny obchodzić się szczególnie ostrożnie osoby z chorobami takimi jak m.in. anemia sierpowata, dna moczanowa, u osób z niedoborem krwinkowej dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (występują rzadko) czy w przypadku występującej kamicy szczawianowej – u tych osób jej wysokie dawki mogą nasilać formowanie się kamieni, szczególnie u osób przyjmujących małe ilości płynów. Należy pamiętać, iż u osób zdrowych, przyjmujących odpowiednią ilość płynów nie stwierdzono większego ryzyka rozwoju kamieni nerkowych. Szczególną ostrożność powinny zachować także kobiety w ciąży.
Należy także pamiętać, aby unikać dużych dawek witaminy C przed wykonywaniem badań diagnostycznych, gdyż może ona zaburzać ich wyniki.
Czy można przedawkować witaminę C?
Czasem można spotkać się z informacją, iż istnieje możliwość ustalenia optymalnej dla siebie dawki witaminy C. Wystarczy spożywać ją zwiększając dawki aż do pojawienia się biegunki. Następnie należy wrócić do największej dawki, przy której nie występowały problemy. Pomysł ten nie zasługuje nawet na komentarz.
Należy pamiętać, iż przedawkowanie witaminy C z naturalnych źródeł jest bardzo trudne i przy stosowaniu normalnej diety – praktycznie niemożliwe. Sytuacja ta ma się zupełnie inaczej w przypadku stosowania suplementacja dodatkowej. Do najczęstszych skutków ubocznych przedawkowania witaminy C należą problemy ze strony przewodu pokarmowego takie jak nudności, zgaga czy biegunki. Jej nadmierna suplementacja prowadzić może także do pojawienia się wysypki przypominającą reakcje alergiczną.
A czy witamina C może wyleczyć raka?
Niestety, do dnia dzisiejszego żadne z przeprowadzonych badań nie wykazało, aby witamina C była cudownym lekiem na raka. W niektórych badaniach rzeczywiście wykazano, iż może na wpływać korzystnie poprawiając efekty leczenie konwencjonalnego, poprawiając ogólny dobrostan zarówno psychiczny jak i fizyczny w trakcie leczenia, zmniejszając w niektórych grupach efekty uboczne farmakoterapii.
Analizy podsumowujące dotychczas przeprowadzone badania wskazują, iż w niektórych przypadkach może być ona dobrym uzupełnieniem terapii, natomiast może ona także zaburzać przebieg i efektywność leczenia jak i prowadzić do rozmaitych interakcji farmakologicznych m.in. osłabiając działanie podstawowego leczenia. Wykluczające się wyniki różnych analiz nie pozwalają na dzień dzisiejszy stwierdzić czy taka suplementacja jest bezpieczna. Wątpliwości wynikają także z faktu, iż przeciwutleniacze, do których należy witamina C, w określonych sytuacjach mogą przyczyniać się do procesu nowotworzenia a nie go ograniczać. Jeśli dana osoba chce korzystać z tej formy suplementacji w trakcie leczenia, zawsze powinna skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym.
Jak to zwykle bywa w przypadku witamin. Ich niedobory prowadzić mogą do rozmaitych problemów zdrowotnych a ich prawidłowa podaż wraz dietą czy okresową suplementacją wpływa korzystnie na funkcjonowanie organizmu. Niestety suplementowanie żadnej z nich nie uchroni nas przed określonymi jednostkami chorobowymi, nie wyleczy nowotworów czy zwykłej infekcji wirusowej w 6 godzin. Niedobór jak i nadmiar może prowadzić do szeregu niekorzystnych efektów. O tym z jakimi formami podaży witaminy C możemy się spotkać oraz czy jest to bezpieczne przeczytacie w drugiej części artykułu już za tydzień.
Artykuł przygotował dla Was mgr Łukasz Sieńczewski.
Treść artykułu publikowana jest również na portalu mooveme.pl
