Czy wiecie jak radzić sobie w przypadku stwierdzenia nieswoistych chorób zapalnych jelit? W jaki sposób można wspomóc organizm w walce z IBD i czy dodatkowe działania pomogą w redukcji objawów? A może zastanawiacie się jaki probiotyk jest najlepszy, aby złagodzić stan zapalny?
Przeczytajcie poniższy wywiad przeprowadzony z dr Szachta i uzyskajcie odpowiedzi na najbardziej nurtujące pytania.
➡️ Czym są nieswoiste choroby zapalne jelit?
? Nieswoiste choroby zapalne jelit (IBD) to choroba autoimmunologiczna, w której przebiegu dochodzi do zmian zapalnych w obrębie przewodu pokarmowego. Podobnie jak w innych chorobach autoimmunizacyjnych dochodzi do nieprawidłowej, patologicznej reakcji układu immunologicznego, który zaczyna atakować komórki gospodarza. Nadal nie wiemy jakie czynniki prowadzą do rozwoju choroby. Aktualny stan wiedzy wskazuje, iż jej etiologia jest najprawdopodobniej wieloczynnikowa, a do jej zaistnienia prowadzi współistnienie podatności genetycznej, zaburzeń w funkcjonowaniu układu immunologicznego oraz – co bardzo istotne dla naszych dalszych rozważań – zaburzenia w układzie mikrobioty jelitowej. Wspomniana mikrobiota to zespół mikroorganizmów zasiedlających nasz przewód pokarmowy, odgrywający olbrzymią rolę w prawidłowym funkcjonowaniu nie tylko jelita, ale także układu odpornościowego i w mniejszym lub większym stopniu wszystkich innych komórek ludzkiego organizmu.
Ta właśnie mikroflora, zasiedlająca ludzki organizm jest niezbędna dla prawidłowego dojrzewania komórek immunologicznych – a dzięki temu sprawnego funkcjonowania jelitowej odporności. Pamiętajmy bowiem, iż około 70 % komórek układu odpornościowego zlokalizowanych jest właśnie w przewodzie pokarmowym (tkanka GALT), a bakterie jelitowe są swoistymi trenerami komórek odpornościowych. Z tego względu mówi się, iż jelito jest „sercem” odporności. U pacjentów z IBD najprawdopodobniej dochodzi do ataku struktur odpornościowych na własną mikroflorę gospodarza. Zwalczane są więc bakterie niezbędne korzystne dla organizmu. Co więcej, u pacjentów z IBD często obserwuje się nieprawidłowy układ mikroflory jelitowej i nadmiar bakterii potencjalnie chorobotwórczych.
➡️ Jakie objawy towarzyszą pacjentom z nieswoistą chorobą zapalną jelit?
? Objawy nieswoistych chorób zapalnych jelita zależą zarówno od manifestacji choroby jak i stopnia jej nasilenia. Do najczęściej obserwowanych postaci choroby należy choroba Leśniowskiego – Crohna oraz colitis ulcerosa czyli wrzodziejące zapalenie jelita grubego. W pierwszej fazie choroby objawy dotyczą przede wszystkim przewodu pokarmowego, wraz z nasileniem stanu zapalnego w jelicie pojawiają się także manifestacje ogólnoustrojowe. U chorych występuje przewlekła, nawracająca biegunka, często z domieszką krwi, nawracające bóle brzucha oraz nudności. Obserwowana jest także następcza utrata masy ciała i niedokrwistość. Do zmian pozajelitowych występujących u niektórych pacjentów z IBD zaliczyć można obwodowe zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, rumień guzowaty, zmiany okołoodbytnicze. Pojawiają się także inne objawy stanu zapalnego, jak stany podgorączkowe, podwyższone wykładniki zapalne (OB, CRP), leukocytoza, trombocytoza, hipoproteinemia.
Należy zaznaczyć, iż nieswoiste choroby zapalne jelit wiążą się ze znacznym obniżeniem jakości życia chorego, którego życie w momencie postawienia diagnozy często drastycznie się zmienia.
➡️ Czy IBD są wyleczalne?
? Nieswoiste choroby zapalne jelit należą do chorób autoimmunologicznych, z założenia mających charakter przewlekły. Innymi słowy, w chwili obecnej uważa się, iż całkowite wyleczenie nie jest możliwe. Pamiętajmy jednak, iż odpowiednio prowadzone leczenie oprowadzi do uzyskania stanu reemisji – czyli wyciszenia choroby. W przeciwieństwie do postaci aktywnej, stanowi remisji nie towarzyszą najczęściej dolegliwości i pacjent czuje się całkiem dobrze. U wielu chorych stan remisji trwa przez wiele lat. Aby tak się stało należy jednak bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarskich, tj. nie odstawiać zleconego leczenia. Niestety często obserwuję, iż chorzy którzy poczuli się już lepiej postanawiają zrezygnować z dalszej terapii, co w wielu przypadkach prowadzi do nawrotu objawów. Decyzja o zmianie czy odstawieniu leczenia zależy w każdej sytuacji od lekarza prowadzącego i naprawdę nie należy jej podejmować samodzielnie!
? Pamiętajmy też, że leki to jedno, a odpowiednia higiena życia, dieta, redukcja nasilenia stresu oraz dopasowana do stanu pacjenta suplementacja to drugie. W mojej opinii obie te drogi są równie ważne. Holistyczna opieka nad pacjentem z nieswoistą chorobą zapalną jelita jest podstawą dla uzyskania długotrwałej reemisji. Choć oczywiście dla wielu pacjentów łykanie leków jest znacznie łatwiejsze niż dieta:) Pamiętajmy jednak, że leki stosowane w IBD hamują nadreaktywny układ odpornościowy „na siłę”. Tymczasem odpowiednie żywienie i suplementacja probiotykami pomaga naturalnie zrównoważyć działanie struktur immunologicznych. Połączenie obu metod daje najlepsze efekty.
➡️ Na czym polega leczenie nieswoistych chorób zapalnych jelit?
? Farmakoterapia nieswoistych chorób zapalnych jelit prowadzić ma do jak najszybszego osiągnięcia remisji choroby, a następnie jej utrzymania. Leczenie jest ponadto konieczne dla redukcji ryzyka wystąpienia powikłań choroby, a u wielu pacjentów odsunięcia w czasie bądź wręcz rezygnacji z interwencji chirurgicznej. Odpowiednio dopasowane leczenie hamuje stan zapalny w przewodzie pokarmowym, zapobiegając występowaniu niedoborów żywieniowych i prowadząc do złagodzenia objawów.
Do najczęściej stosowanych leków należą pochodne kwasu 5-aminosalicylowego (5 – ASA), glikokortykosteroidy, leki immunosupresyjne, oraz antybiotyki i chemioterapeutyki.
➡️ Jakie dodatkowe działania można podjąć u pacjenta z IBD?
? Badania wykazały, iż u pacjentów z IBD występują silne zaburzenia mikroflory jelitowej. Pamiętajmy też, iż równowaga ekosystemu jelitowego przekłada się na regulację układu odpornościowego, którego dysfunkcja jest podstawowym problemem w nieswoistych chorobach zapalnych jelita. Warto więc zainteresować się oceną mikroflory jelitowej i wdrożyć suplementację probiotykami. Badania naukowe wykazały wysoką skuteczność określonych szczepów probiotycznych w hamowaniu stanu zapalnego u pacjentów z IBD. Pamiętajmy, że probiotyki to żywe drobnoustroje wyizolowane z przewodu pokarmowego, których rolą jest przywracania równowagi mikroflory w jelicie. Niekiedy mawiamy, iż probiotyk to po prostu lekarstwo na uszkodzoną mikroflorę. Uważam, że każdy pacjent z IBD bezwzględnie powinien sięgnąć po odpowiednie probiotyki i stosować je systematycznie! Kolejną kwestią jest regeneracja zlokalizowanej w przewodzie pokarmowym bariery jelitowej. Tu oprócz probiotyków warto sięgnąć chociażby po maślan sodu, skutecznie regenerujący nabłonek jelita.
? Nie można zapomnieć o diecie. Oprócz standardowych diet zalecanych u pacjentów z nieswoistą chorobą zapalną (zwłaszcza w stanie aktywnym) warto zainteresować się badaniami tzw. utajonych nadwrażliwości pokarmowych IgA i IgG zależnych. U pacjentów z tego typu reakcjami utajonymi, spożywane pokarmy aktywują układ odpornościowy, który błędnie traktuje cząstki pokarmu jako „wroga” którego trzeba zwalczyć. W konsekwencji nasila się stan zapalny, który złagodzić może jedynie eliminacja źle tolerowanych pokarmów. Nie jesteśmy niestety w stanie samodzielnie ich zidentyfikować, gdyż jak nazwa wskazuje objawy są utajone i pojawiają się ze znacznym opóźnieniem (wynoszącym do 96 godzin). Tu pomocne są badania, wykazujące które pokarmy są źle tolerowane przez nasz organizm i na jaki okres należy je z diety wycofać. Często obserwujemy tego typu nadwrażliwości pokarmowego u pacjentów z IBD. Jak wykazały badania oraz nasze obserwacje empiryczne eliminacja pewnych produktów z diety przyczynia się do wyciszenia stanu zapalnego w przewodzie pokarmowym i następczej poprawy stanu zdrowia pacjenta.
➡️ Jakie probiotyki są rekomendowane przy IBD?
? U pacjenta z IBD warto zainteresować się probiotykami o udokumentowanej skuteczności w łagodzeniu stanu zapalnego w tej właśnie jednostce chorobowej. Pamiętajmy bowiem, że właściwości probiotyków są szczepozależne, co oznacza iż tylko konkretna bakteria lub mieszanina bakterii wywiera konkretne, wykazane w badaniach działanie. Inne probiotyki mogą działać zgoła odmiennie, bądź być wręcz nieskuteczne u pacjenta z IBD. Wiemy już, że nieswoiste zapalenie jelit jest chorobą przewlekłą. Badania wykazały, że odbudowa zaburzonych stosunków bakteryjnych w jelicie na drodze podaży odpowiednio dobranych probiotyków reguluje działanie układu immunologicznego, hamuje i ogranicza stan zapalny oraz sprzyja utrzymaniu pacjenta w stanie reemisji (wyciszenia choroby). Stosowanie preparatów probiotycznych normalizuje także pracę jelit i wspomaga uszczelnienie bariery jelitowej.
Z pewnością najlepiej przebadanym i w chwili obecnej wydaje się najskuteczniejszym probiotykiem dla pacjenta z nieswoistą chorobą zapalną jest poliprobiotyk VSL#3.
➡️ Czym charakteryzuje się wymieniony probiotyk?
? VSL#3 łagodzi stan zapalny w IBD, co wykazano zarówno w modelach zwierzęcych, jak i w badaniach na pacjentach. Przykładowo, w badaniu na pacjentach z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, stosowanie tego probiotyku przyczyniło się do odbudowy mikroflory jelitowej i utrzymaniu remisji aż u 75 % badanych. To rewelacyjny rezultat! Co więcej, stosowanie VSL#3 zmniejsza także ryzyko zapalenia zbiornika kałowego (pouchitis), co jest częstym powikłaniem u pacjentów z IBD, po zabiegu chirurgicznym. Z tego względu poliprobiotyk ten jest przez większość lekarzy polecany dla pacjentów z nieswoistą chorobą zapalną. Zarówno badania naukowe jak i obserwacje empiryczne wskazują, że jest to jeden z najskuteczniejszych suplementów w opisywanej jednostce chorobowej.
➡️ Jakiej rady udzieliłaby Pani pacjentom u których podejrzewa się IBD?
? Po pierwsze zaufać lekarzowi i nie leczyć się na własną rękę. Po drugie – diagnoza IBD to nie wyrok. Wielu pacjentów udaje się wprowadzić w stan długofalowej remisji, w której stan zdrowia znacznie się poprawia a większość objawów choroby przechodzi w stan wyciszenia. No i konkludując – wiele zależy od nas samych. Zadbajmy o higienę życia, dietę i dobrostan psychiczny. Pamiętajmy, że stres przyczyniać się może do pogorszenia stanu chorego, więc w miarę możliwości – nie stresujmy się nadmiernie. A ponieważ bakterie jelitowe to trenerzy odporności – nie zapominajmy o odpowiednim treningu naszej mikroflory. Sięgajmy po probiotyki! ?
