Terminem „mikrobiota” określa się wszystkie drobnoustroje (bakterie, grzyby, eukariota i wirusy) zasiedlające organizm człowieka. Co ważne – zdecydowana większość mikroorganizmów zasiedla zwłaszcza jelito grube, gdzie znajduje się ponad 70% całej ich masy. Z tego też powodu mikroflora jelitowa jest tak bardzo wyróżnianą częścią naszej fizjologicznej mikrobioty.
Spis treści
Jakie funkcje spełnia w naszym organizmie mikroflora jelitowa?
Rola mikrobów, które zasiedlają nasz przewód pokarmowy, jest bardzo szeroka i obejmuje: ochronę przed infekcjami, trawienie długołańcuchowych węglowodanów i włókien pokarmowych, produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych i syntezę witamin oraz regulację odpowiedzi immunologicznej i równowagi metabolicznej.
W świetle najnowszych badań zdecydowanie warto podkreślić również wpływ mikroflory jelitowej funkcjonowanie centralnego układu nerwowego, w tym kształtowanie funkcji poznawczych i podstawowych wzorców zachowań, interakcje społeczne, a nawet radzenie sobie ze stresem. Wszystko dlatego, że niektóre bakterie, zasiedlają nasze jelita, są zdolne do produkcji wielu neurochemicznych transmiterów, tak jak, chociażby wszystkim znanej serotoniny.
Zaburzenia mikroflory jelitowej – objawy, badania i diagnostyka
W związku z faktem, że niektóre gatunki lub rodzaje bakterii bytujących w jelicie mogą mieć właściwości chorobotwórcze, oczywistym wydaje się fakt, iż zależy nam na tym, aby przewagę ilościową zachowały bakterie korzystnie wpływające na procesy przebiegające w jelitach i wpływające prozdrowotnie na cały nasz organizm.
Niestety, aktualny tryb życia wielu z nas silnie zaburzaj równowagę ekosystemu jelitowego. Nadmierna ilość potencjalnie chorobotwórczych bakterii gnilnych i grzybów z rodzaju Candida (dysbioza) pogarsza funkcjonowanie przewodu pokarmowego i może przyczynić się do wielu niepożądanych dolegliwości.
Przeczytaj: Grzyby z rodzaju Candida – czy jest się czego bać?
Są to przede wszystkim objawy ze strony przewodu pokarmowego (bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, zaparcia), ale również inne, na pierwszy rzut oka niezwiązane z jelitami objawy. Wymienić tutaj można atopowe zapalenie skóry, trądzik, nawracające infekcje (w tym infekcje intymne), ale także zespół chronicznego zmęczenia, depresję, a nawet problem z nadmierną masą ciała oporną na stosowane diety i wysiłek fizyczny.
Dysbiozę jelitową stwierdza się u pacjentów z wieloma zdiagnozowanymi jednostkami chorobowymi. Jest to, chociażby zespół jelita drażliwego, SIBO. Postuluje się związek zaburzeń mikrobioty jelit z chorobami cywilizacyjnymi, na przykład cukrzycą typu 2, otyłością i nadciśnieniem oraz ryzykiem zaburzeń układu sercowo-naczyniowego i chorobami autoimmunizacyjnymi, na przykład celiakią, cukrzycą typu 1, reumatoidalnym zapaleniem stawów, chorobami zapalnymi jelit (IBD).
Przeczytaj: Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny, objawy i diagnostyka
Badanie mikroflory jelitowej oraz spersonalizowana suplementacja (opracowywana na podstawie wyników i wywiadu chorobowego) mają na celu przywrócenie równowagi mikrobiologicznej w jelicie. W przypadku podejrzenia występowania dysbiozy jelitowej warto jest więc wykonać badanie MikroFloraScan, w ramach którego oceniane są wybrane bakterie wskaźnikowe oraz grzyby drożdżopodobne z rodzaju Candida. Cała procedura rozpoczyna się od pobrania próbki materiału biologicznego (w tym wypadku kału) w warunkach domowych. Kał jest bardzo przydatnym diagnostycznie materiałem biologicznym i zawiera naprawdę niesamowitą ilość informacji na temat naszego stanu zdrowia!
Wystarczy bardzo mała ilość kału danego pacjenta, aby określić, jakie mikroorganizmy bytują w jego jelitach i jakie przełożenie ma to na jego stan zdrowia. W celu zbadania mikroflory jelitowej wykonuje się posiewy powierzchniowe na specjalnych pożywkach. Gotowe podłoża, na które naniesiono materiał biologiczny, są umieszczane w cieplarce w odpowiednich warunkach hodowlanych, wymaganych dla prawidłowego wzrostu analizowanych mikroorganizmów.
Badanie MikroFloraScan kończy się odczytem, inaczej zliczeniem poszczególnych kolonii bakteryjnych. Dzięki temu obliczona zostaje liczba komórek, przypadająca na 1 gram kału, co pozwala na sprawdzenie ilości konkretnych rodzajów bakterii i określenie stopnia nasilenia ewentualnej dysbiozy.
Jakie są przyczyny zaburzeń mikroflory jelitowej?
Mikroflora jelitowa tworzy kompleksowy i aktywny metabolicznie ekosystem, ale poszczególne bakterie są bardzo wrażliwe na czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Warto podkreślić, że do najsilniej zaburzających mikrobiotę czynników należą: nieprawidłowa i uboga w błonnik dieta, nadmierne zażywanie leków (w tym głównie antybiotyków, inhibitorów pompy protonowej, niesteroidowych leków przeciwzapalnych), silny stres, alkohol, zanieczyszczenie środowiska i żywności. Czynników jest oczywiście o wiele więcej i jak łatwo stwierdzić – jesteśmy na nie niestety narażeni każdego dnia.
Jak odbudować mikroflorę jelitową?
Liczne badania, odkrycia i ogólne zainteresowanie tematem mikroflory jelitowej spowodowały olbrzymie zainteresowanie metodami jej modyfikacji. Na ten moment najpopularniejszą metodą wspierania i odbudowy mikroflory jest stosowanie prebiotyków i probiotyków.
Czym one właściwie są? Są to żywe drobnoustroje, które podawane w odpowiednich ilościach wywierają korzystny efekt zdrowotny na organizm gospodarza. Prebiotyki są to natomiast składniki żywności, które nie podlegają trawieniu, ale selektywnie stymulują rozwój lub aktywność metaboliczną określonych dobroczynnych bakterii w jelicie grubym i w ten sposób korzystnie wpływają na stan zdrowia człowieka.
Co bardzo ważne, przy doborze preparatu probiotycznego bardzo ważna jest znajomość identyfikacji taksonomicznej drobnoustrojów oraz świadomość, że każdy z nich powinien być identyfikowany nie tylko na podstawie rodzaju i gatunku, ale również szczepu. Dlaczego? Otóż właściwości probiotyków są ściśle szczepozależne, a każdy ze szczepów wymaga oddzielnych badań w celu określenia jego właściwości i skuteczności w konkretnej sytuacji (w określonej jednostce chorobowej czy przy pojawieniu się konkretnych objawów).
Kolejną metodą modyfikacji mikroflory jest stosowanie antybiotyków, które działają wyłącznie w świetle przewodu pokarmowego, ponieważ nie ulegają wchłanianiu (jest to chociażby rifaksymina alfa).
Coraz popularniejsze staje się także przeszczepianie mikrobioty jelitowej od zdrowego dawcy (tzw. przeszczep kału). Należy jednak wyraźnie podkreślić, iż nie jest to metoda, którą powinniśmy stosować ze względu na panującą „modę”. Transplantacja mikroflory jelitowej rekomendowana jest głównie w leczeniu opornych na antybiotykoterapię i nawracających zakażeń Clostridium difficile.
Dowiedz się więcej: Transplantacja mikroflory jelitowej- czym jest, jak przebiega i czy probiotykoterapia może ją zastąpić?
Skuteczność metody w innych schorzeniach, takich jak choroby nieswoiste zapalne jelit, zespół jelita nadwrażliwego, zaburzenia metaboliczne, depresje czy zaburzenia neurorozwojowe nie zostały jeszcze do końca oficjalnie potwierdzone lub znajdują się nadal w fazie badań eksperymentalnych.
