Blog

Bakterie z rodzaju Pseudomonas

Bakterie Pseudomonas są tlenowymi pałeczkami zdolnymi jednak do oddychania beztlenowego – azotanowego. Z uwagi możliwość wzrostu w zróżnicowanych warunkach środowiskowych oraz niskie wymagania pokarmowe (zdolność namnażania się w wilgotnym środowisku nawet w bardzo ubogich warunkach) są jedną z bardziej rozpowszechnionych w przyrodzie grup bakterii. Występują w glebie, wodach powierzchniowych, ściekach miejsko-bytowych oraz na roślinach.

Mimo, że Pseudomonas nie są zdolne do fermentacji mogą powodować również psucie się żywności. Bakterie te są też naturalnym składnikiem flory jelitowej (mikrobioty jelit). Najliczniej bytują w jelicie grubym. U zdrowych osób ich liczebność w jelicie grubym nie przekracza jednak poziomu 10^4 jtk/g. Bakterie Pseudomonas są zaliczane do bakterii oportunistycznie chorobotwórczych, które mogą wywoływać zakażenia układu pokarmowego i moczowego u ludzi i zwierząt. Z medycznego punktu widzenia najważniejszym gatunkiem tej grupy jest Pseudomonas aeruginosa, czyli pałeczka ropy błękitnej. Pałeczka ta jest jednym z głównych czynników etiologicznych zakażeń szpitalnych. Zwykle infekuje osoby z obniżoną odpornością immunologiczną. Do grupy szczególnego ryzyka należą osoby z neutropenią. Sama wykazuje wysoką oporność na liczne antybiotyki i środki bakteriobójcze co bardzo utrudnia leczenie wywoływanych przez nią infekcji. Duże możliwości adaptacyjne P. aeruginosa oraz ich zdolność do tworzenia biofilmów dodatkowo sprzyjają rozprzestrzenianiu się tych bakterii w środowisku szpitalnym. Pierwotnym źródłem infekcji P. aeruginosa są jednak zakażeni pacjenci oraz personel będący nosicielem tego drobnoustroju.

P. aeruginosa najczęściej wywołują zapalenie płuc u osób chorych na mukowiscydozę i AIDS oraz zapalenie ucha środkowego. Bakterie te są także przyczyną tzw. zakażeń przyrannych, zwłaszcza miejsca operowanego i ran oparzeniowych. Pałeczka ropy błękitnej jest też w stanie zainfekować prawie każdą znaną nam tkankę. W związku z tym spektrum chorób i schorzeń wywoływanych przez nią jest bardzo szerokie.

Bakterie Pseudomonas mogą także przedostawać się do naszego organizmu drogą pokarmową. Źródłem infekcji nimi może być zatem również zanieczyszczona żywność. Większość szczepów Pseudomonas wykrywanych w żywności jest nieszkodliwych dla zdrowych dorosłych osób. Nadmierny rozwój tych bakterii w jelitach może być jednak przyczyną dolegliwości żołądkowo-jelitowych (ang. gastroenteritis), które manifestują się brakiem apetytu, nudnościami, wymiotami, silnymi skurczami oraz oddawaniem luźnych stolców. W niektórych przypadkach towarzyszy im też gorączka i bóle mięśni. Z uwagi na identyczność objawów, infekcja o takiej etiologii i przebiegu jest często mylona z grypą żołądkową. Gastroenteritis nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia, jednak nieleczone może doprowadzić do silnego odwodnienia organizmu i zakłócić w nim równowagę jonową. Jest to szczególnie niebezpieczne dla dzieci i osób w podeszłym wieku. Infekcje jelit wywołane przez Pseudomonas połączone z uszkodzeniem skóry lub błony śluzowej w okolicach odbytu mogą być też przyczyną powstawania ropnia okołoodbytniczego. Ropień taki może być położony podskórnie lub głęboko. Jego powstawaniu towarzyszy silny ból, nasilający się przy siedzeniu, czy oddawaniu stolca. W przypadku rozprzestrzeniającej się infekcji u chorych dodatkowo pojawiają się dreszcze i gorączka. Choroba ta przeciętnie u 1/3 pacjentów nawraca lub kończy się powikłaniami w postaci przetoki okołoodbytniczej.

Bakterie Pseudomonas, zwłaszcza P. aeruginosa mogą być też przyczyną zakażenia nerek, pęcherza moczowego oraz przewodów moczowych. Do układu moczowo-płciowego mogą być przeniesione z kału lub poprzez zanieczyszczony sprzęt medyczny. Możliwa jest także migracja tych bakterii z odbytu. Infekcje o takim podłożu najczęściej odnotowuje się u chorych na cukrzycę oraz u osób ze schorzeniami utrudniającymi odpływ moczu. Pierwszym ich etapem jest pieczenie i swędzenie cewki moczowej podczas oddawania moczu. Nieleczona infekcja cewki moczowej może rozprzestrzenić się na pęcherz moczowy (objawia się to kłuciem i bólem w części miedniczej oraz koniecznością częstego oddawania moczu) i nerki. Infekcje nerek są najbardziej niebezpiecznymi konsekwencjami zakażeń układu moczowego przez P. aeruginosa, gdyż mogą prowadzić do ich niewydolności oraz być przyczyną ropni i septicemii. Większość infekcji wywołanych przez P. aeruginosa może doprowadzić też do sepsy, a w konsekwencji i do uszkodzenia, niewydolności lub nawet martwicy wielu narządów.

W związku z zagrożeniami jakie wiążą się z infekcjami bakteriami Pseudomonas ważne jest monitorowanie ich obecności zarówno w organizmie człowieka, zwłaszcza w jelitach, jak i w środowisku naturalnym oraz podejmowania wszystkich możliwych działań prewencyjnych mających na celu niedopuszczenie do ich niekontrolowanego (nadmiernego) rozwoju. Jest to najlepsza metoda eliminowania możliwości transmisji tych bakterii do organizmu człowieka, a poprzez to i ograniczania możliwości wystąpienia wielu, wywoływanych przez nie, często bardzo poważnych schorzeń.