W ludzkim organizmie może przebywać nawet 300 gatunków pasożytów. Co więcej, można odkryć w każdej części naszego ciała. Żyją one w skórze, na włosach, w płucach, mięśniach, stawach, wątrobie, przełyku, krwi, oczach, a także w mózgu. Zdecydowanie najbardziej popularnym zagadnieniem jest jednak temat pasożytów jelitowych. Pasożyty możemy rozróżnić ze względu na miejsce bytowania. Według tego kryterium wyróżnia się pasożyty zewnętrzne, występujące na powierzchni ciała oraz pasożyty wewnętrzne, pasożytujące w ustroju żywiciela. Dowiedz się, jakie są objawy pasożytów w jelitach, aby w porę zareagować!
Sprawdź również: Mikroflora jelitowa – co to jest?
Dowiedz się więcej: Zespół jelita drażliwego, czyli dlaczego ciągle boli mnie brzuch?
Spis treści
Skąd się biorą pasożyty w jelitach?
Pasożyty jelitowe dostają się do organizmu człowieka różnymi drogami. Głównymi powodami mogą być:
– spożywanie nieumytych owoców i warzyw, a także pokarmów niewiadomego pożywienia,
– niestarannie przygotowane jedzenie (surowe lub niedogotowane),
– poprzez picie nieprzegotowanej wody,
– brak higieny osobistej.
Możliwe jest również zarażenie poprzez kontakty bezpośrednie. Dotyczy to głównie dzieci przebywających w żłobkach i przedszkolach, członków rodzin. Należy pamiętać, że w przypadku niektórych parazytoz (chorób pasożytniczych), zwłaszcza przenoszonych drogą pokarmową, bezobjawowy nosiciel może być źródłem zarażenia dla otoczenia.
Wiemy również, że choroby pasożytnicze stanowią częstą przyczynę problemów zdrowotnych osób podróżujących do gorącej strefy klimatycznej.
Przeczytaj: SIBO – zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego
Jakie są objawy pasożytów w jelitach?
Najczęściej rozpoznawanymi chorobami pasożytniczymi w Polsce są zarażenia wywołane przez owsiki i lamblie jelitowe, sporadycznie wykrywa się toksokarozę i glistnicę. Zarażenia pasożytami mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy, nie dając żadnych lub jedynie skąpe objawy.
Przebieg choroby zależy od liczby pasożytów, które znajdują się w organizmie żywiciela oraz od jego odporności. Oczywiście jest on także uzależniony od rodzaju pasożyta, który zainfekował nasz organizm.
Jak wyglądają objawy jednej z najpopularniejszych parazytoz, czyli owsicy? Towarzyszą jej objawy ze strony przewodu pokarmowego. Są to bóle brzucha, problemy z wypróżnianiem się, nudności, a także utrata apetytu, spadek masy ciała, bladość skóry, podkrążone oczy, osłabienie.
Często zauważyć można także zmiany skórne, na przykład zmiany wypryskowe w okolicy odbytu, wysypka i uporczywy świąd. Do dodatkowych charakterystycznych objawów zaliczamy także pobudzenie ruchowe, trudności ze skoncentrowaniem się, zgrzytanie zębami, zaburzenia snu.
Przejdźmy do omówienia objawów drugiej najpopularniejszej choroby pasożytniczej, czyli giardiozy, wywoływanej przez pierwotniaka Giardia lamblia. Jest ona jedną z najbardziej rozpowszechnionych chorób biegunkowych u ludzi. Zakażenia lamblią możemy podzielić na inwazje bezobjawowe, ostrą lub podostrą niezapalną biegunkę oraz przewlekłą biegunkę z towarzyszącym (lub nie) niedożywieniem i utratą masy ciała. Inne objawy to na przykład wysypka lub świąd skóry, zapalenie błony naczyniowej oka, alergie pokarmowe, a nawet zapalenie błony maziowej stawów.
Wejdź na: Istotne elementy terapii SIBO – jak wygląda leczenie SIBO?
Objawy zakażeń pasożytami jelitowymi mogą być więc bardzo niespecyficzne i niecharakterystyczne dla typowej choroby związanej z przewodem pokarmowym. Z tego też powodu często zdarza się, że diagnostyka nie jest ukierunkowana prawidłowo, a od momentu zakażenia do momentu wykrycia pasożytów jelitowych mija bardzo dużo czasu.
Jak sprawdzić pasożyty jelitowe?
Istnieje wiele metod diagnostycznych, które są używane celem wykrycia zakażenia pasożytami jelitowymi. Badania diagnostyczne wykonuje się nie tylko po to, aby rozpoznać gatunek i postać rozwojową pasożyta, ale również, aby monitorować ekstensywność zarażeń oraz mieć możliwość oceny skuteczności leczenia. Kał to podstawowy materiał badawczy wykorzystywany do diagnostyki zaburzeń przewodu pokarmowego. Jest on także wykorzystywany w diagnostyce parazytologicznej, a jego ocenę możemy podzielić na:
– makroskopową – jest to ocena konsystencji kału (wodnisty, luźny, uformowany), obecności śluzu, krwi, postaci dorosłych lub fragmentów pasożytów,
– mikroskopową — istnieje jeszcze wiele metod przygotowywania materiału do badania mikroskopowego.
Jak przebiega ten proces? Zwykle diagnosta przygotowuje preparat bezpośredni w soli fizjologicznej lub preparat barwiony płynem Lugola. Kał w ilości około 2 mg nabiera się bagietką na szkiełko podstawowe, następnie dodaje się kroplę soli fizjologicznej (badanie świeżego, nieutrwalonego materiału) lub podbarwia kroplą płynu Lugola i rozprowadza materiał na powierzchni około 4 cm2.
Sprawdź również: Grzyby z rodzaju Candida- czy jest się czego bać?
Następnie preparat przykrywa się szkiełkiem nakrywkowym i ogląda w mikroskopii świetlnej w powiększeniu x20. Tak wykonany preparat pozwala na wstępną ocenę niezagęszczonego materiału, a podbarwienie płynem Lugola dodatkowo polepsza jakość obrazu ewentualnie wykrytych pasożytów.
Co prawda, diagnostyka parazytologiczna w mikroskopii świetlnej cechuje się prostotą i szybkością wykonywania badań. Aby badanie było wykonanie rzetelnie, niezbędny jest przede wszystkim dobrze wyszkolony i doświadczony personel, gdyż decydującą rolę w procesie diagnostycznym ogrywają przede wszystkim ludzie, w dopiero w drugiej kolejności sprzęt.
Dzięki diagnostyce mikroskopowej wykryć można wszystkie postaci rozwojowe pasożytów, takie jak cysty, trofozoity, jaja, larwy, postaci dojrzałe, jak również oocysty po zastosowaniu barwienia. Jak każda metoda, diagnostyka mikroskopowa posiada także swoje wady, do których należy głównie trudność w identyfikacji niektórych gatunków.
Do innych metod diagnostycznych należy także badanie treści dwunastniczej, pobieranej na przykład za pośrednictwem sondy dwunastniczej. Specjaliści wykorzystują często diagnostykę immunologiczną, podczas której wykrywa się w surowicy obecność swoistych przeciwciał (IgG, IgM, IgA, IgE) produkowanych przez żywiciela po kontakcie z pasożytem.
Przeczytaj: Bakterie z rodzaju Pseudomonas
Z metody tej korzysta się często w przypadku ujemnych badań mikroskopowych lub braku możliwości wykonania badania mikroskopowego. Ze względu na częstą obecność przeciwciał po zastosowanym leczeniu, inwazyjność metody (konieczne jest pobranie krwi) oraz wysoki koszt badań, nie są one powszechnie stosowane w diagnostyce parazytologicznej.
Diagnostyka immunologiczna to także badanie na obecność antygenów pasożytów. Coraz popularniejsze staje się także stosowanie diagnostyki molekularnej (Real Time PCR z użyciem barwników fluorescencyjnych lub sond). Metoda ta charakteryzuje się wysoką swoistością i czułością.
Wejdź na: Grzyby drożdżopodobne z rodzaju Candida
Jak pozbyć się pasożytów jelitowych?
Rodzaj zastosowanej farmakoterapii zarażonych pacjentów jest każdorazowo uzależniony od gatunku wykrywanych pasożytów jelitowych. Oprócz odpowiednio wdrożonej farmakoterapii należy także zwrócić uwagę na inne metody zwalczania zakażenia.
Na przykład w przypadku owsicy, ogromny nacisk kładzie się na wytyczne dotyczące higieny, takie jak mycie okolicy odbytu po każdym wypróżnieniu, pranie i prasowanie bielizny, codzienna zmiana bielizny osobistej, spanie w obcisłych spodenkach oraz wietrzenie pomieszczeń i ich częste odkurzanie. Co więcej, jeżeli u pacjenta występują zaparcia, duże znaczenie ma ich zniwelowanie, ponieważ zapobiega to autoinwazji.
Dowiedz się więcej: Testy na nietolerancje pokarmowe – który wybrać?
Warto podkreślić, że pasożyty jelitowe mogą prowadzić do różnych objawów, w zależności od rodzaju pasożyta oraz stopnia zakażenia. Diagnoza i leczenie pasożytniczych infekcji jelitowych wymaga zazwyczaj konsultacji lekarskiej oraz odpowiednich badań diagnostycznych, przeprowadzonych w zweryfikowanych ośrodkach.
Niestety, w większości laboratoriów wykonujących działalność usługową w Polsce ograniczenia diagnostyki parazytologicznej spowodowane są brakiem doświadczenia diagnostów wykonujących badania.
Bibliografia:
- Własienko, Anna, and Ernest Kuchar. „Diagnostyka, leczenie i profilaktyka najczęstszych chorób pasożytniczych u dzieci–.”
- Korzeniewski, Krzysztof. „Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego w Polsce.” Forum Medycyny Rodzinnej. Vol. 10. No. 1. 2016.
- Jasonek, J., L. Szenborn, and E. R. N. E. S. T. Kuchar. „Praktyczne aspekty rozpoznawania i leczenia najczęstszych chorób pasożytniczych.” Family Medicine & Primary Care Review 3 (2008): 887-892.
- Kozak-Cięszczyk, Monika. „Diagnostyka molekularna w parazytologii.” Kosmos 54.1 (2005): 49-60.
- Pawłowski, Zbigniew S. „Parazytologia lekarska w Polsce–historia i perspektywy jej dalszego rozwoju.” Hygeia 47.1 (2012): 8-14.
