DOLEGLIWOŚCI JELITOWE (BIEGUNKI, WZDĘCIA, ZAPARCIA, BÓLE BRZUCHA)

Problemy jelitowe są rosnącym problemem zdrowotnym, dotykającym coraz większej grupy osób. Do głównych przyczyn należą najczęściej niewłaściwa dieta, przewlekły stres, niehigieniczny tryb życia, ale także przebyte choroby czy infekcje bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze. Znalezienie przyczyny problemu jest kluczowe dla wdrożenia optymalnego schematu postępowania i poprawy kondycji przewodu pokarmowego. Do najczęściej występujących dolegliwości jelitowych  zaliczamy bóle brzucha, biegunki, wzdęcia, zaparcia oraz refluks. Objawy te mogą występować niezalenie, nakładać się na siebie lub występować naprzemiennie.

Czym są biegunki?

Biegunki to często występujące luźne lub wodniste stolce. Zbyt szybka perystaltyka jelitowa może prowadzić do niedoborów żywieniowych i utraty nadmiernej ilości wody, elektrolitów, białek, witamin czy i minerałów. Biegunki mogą mieć podłoże czynnościowe (np. zespół jelita nadwrażliwego IBS) ale także infekcyjne lub organiczne (np. choroba Crohna). Częstą ich przyczyną są błędy żywieniowe.

Czym są wzdęcia?

Wzdęcia to uczucie nadmiernej pełności w jamie brzusznej i rozdęcia, spowodowane nagromadzeniem gazów w jelitach. Częstą przyczyną wzdęć jest przerost bakterii w jelicie cienkim (SIBO, IMO), błędy żywieniowe lub zespół jelita nadwrażliwego.

Czym są zaparcia?

Zaparcia to problemy z wypróżnieniem, obejmujące zbyt sporadyczne wypróżnienia i zbitą konsystencję stolca. U osób z zaparciami obserwuje się nadmierne odciąganie wody z mas kałowych, a zbyt rzadkie wypróżnienia i zaleganie mas kałowych w jelicie może prowadzić do endotoksemii. Przyczyny zaparć mogą być zróżnicowane, począwszy od zbyt niskiego spożycia błonnika i zbyt małej ilości przyjmowanych płynów, niski poziom aktywności fizycznej, choroby przewodu pokarmowego a także przerost bakterii w jelicie cienkim (najczęściej IMO; przerost metanogenów).

Czym są bóle brzucha?

Bóle brzucha to dolegliwości bólowe odczuwane w okolicach jamy brzusznej. Przyczyny przewlekłych bólów brzucha są silnie zróżnicowane. Zaliczyć tu można zarówno problemy natury czynnościowej (IBS), błędy żywieniowe, chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, infekcje bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze, zapalenie wyrostka robaczkowego oraz choroby organiczne (nieswoiste choroby zapalne jelit IBD).

Najczęstsze przyczyny dolegliwości jelitowych

Czynniki dietetyczne

  • Niewłaściwa dieta

Nieprawidłowa dieta bywa częstą przyczyną dolegliwości jelitowych. Do rozwoju problemów ze strony przewodu pokarmowego dochodzi często u osób, których dieta bogata jest w produkty wysokoprzetworzone czy konserwanty, niedoborowa i uboga w błonnik pokarmowy. Zbyt niskie spożycie błonnika pokarmowego jest częstą przyczyną biegunek, z kolei dieta bogata w cukry proste oraz słodziki sprzyja wzdęciom i bólom brzucha. Zaburzenia jelitowe często nasila dieta bogata w produkty typu FOD MAP, szczególnie u osób z przerostem bakteryjnym w jelicie cienkim (SIBO, IMO) oraz zespołem jelita nadwrażliwego (IBS).

  • Nietolerancje i nadwrażliwości pokarmowe

Nietolerancje pokarmowe (np. nietolerancja laktozy czy fruktozy) lub ukryte, utajone nadwrażliwości na pokarmy (IgG  – zależne) mogą prowadzić do pojawienia się problemów gastrycznych, zarówno bezpośrednio po posiłku jak i kilka godzin, a nawet dni po spożyciu określonego pokarmu, przez co samodzielna identyfikacja problematycznych produktów jest często utrudniona. U osób z nietolerancjami pokarmowymi mogą występować biegunki, wzdęcia, zaparcia czy bóle brzucha.

Zależność pomiędzy spożywanym pokarmem, a nasileniem dolegliwości gastrycznych jest wskazaniem do przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki, umożliwiającej wdrożenie celowanej diety eliminacyjnej.

Choroby i infekcje

  • Infekcje bakteryjne i wirusowe

Infekcje bakteryjne, wirusowe i pasożytnicze mogą powodować występowanie biegunek, gazów, bólów brzucha i innych problemów jelitowych. Problem wymaga szczegółowej diagnostyki mikrobiologicznej, szczególnie u pacjentów z grup ryzyka (podróże do krajów o niskim standardzie higienicznym, zatrucie pokarmowe, kontakt z osobą zakażoną etc.)

  • Choroby przewlekłe (organiczne i czynnościowe)

Choroby przewlekłe, takie jak nieswoista choroba zapalna jelit (choroba Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego), celiakia oraz zaburzenia czynnościowe (zespół jelita nadwrażliwego) wiążą się z występowaniem przewlekłych dolegliwości jelitowych, o różnym nasileniu. Pacjent ze zdiagnozowaną chorobą organiczną lub czynnościową wymaga stałego monitorowania oraz wdrożenia celowanego leczenia i postępowania żywieniowego.

  • Zaburzenie mikrobioty jelita (dysbioza jelitowa) i przerost bakterii w jelicie cienkim (SIBO/ IMO)

Mikrobiota, czyli zespół mikroorganizmów zasiedlających przewód pokarmowy, odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowej kondycji przewodu pokarmowego oraz regulacji perystaltyki jelitowej. Bakterie jelitowe biorą udział w procesach trawienia, wywierają wpływ na zlokalizowany w przewodzie pokarmowym układ odpornościowy oraz wytwarzają szereg substancji regenerujących nabłonek przewodu pokarmowego. Zaburzenie stosunków mikrobiologicznych (np. w następstwie antybiotykoterapii, stresu, niewłaściwej diety) w jelicie sprzyjać może wystąpieniu dolegliwości jelitowych. Nadmierne namnożenie bakterii proteolitycznych i grzybów prowadzić może do pojawienia się wzdęć, zaparć, biegunek i bólów brzucha. Eliminacja dysbiozy jelitowej wpływa na poprawę kondycji przewodu pokamowego oraz reguluje pracę osi jelito – mózg, której dysfunkcje są często obserwowane u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego.

Problemy jelitowe (szczególnie wzdęcia, biegunki, zaparcia) mogą być także spowodowane nadmiernym przerostem bakterii w jelicie cienkim. Miejscem bytowania mikrobioty jest przede wszystkim jelito grube. Namnożenie mikroorganizmów w jelicie cienkim (gdzie mają miejsce procesy trawienia i wchłaniania) jest stanem niepożądanym i prowadzi do problemów jelitowych oraz ogólnoustrojowych (niedobory żywieniowe, pogorszenie stanu skóry, zaburzenia nastroju, nawracające infekcje etc). Leczenie SIBO/ IMO wymaga wdrożenie specjalistycznego leczenia farmakologicznego i żywieniowego oraz wyeliminowanie pierwotnej przyczyny problemu.

Diagnostyka problemów gastrycznych zależy od dolegliwości raportowanych przez pacjenta i jego stanu klinicznego. Do podstawowych badań pomocnych w ustaleniu przyczyn dolegliwości jelitowych należą:

  • Gastroskopia i kolonoskopia
  • Tomografia komputerowa
  • Rezonans magnetyczny
  • Badania kału (m.in. ocena mikroflory jelitowej, kalprotektyna, M2-PK, zonulina, krew utajona w kale, badanie na obecność pasożytów, bakterii patogennych i wirusów, antygen Helicobacter pylorii)
  • Testy wodorowo – metanowe (diagnostyka przerostu bakterii w jelicie cienkim; SIBO/ IMO)
  • Badanie alergii i nietolerancji na pokarmy
  • Badanie utajonych nadwrażliwości pokarmowych (reakcje IgG – zależne)
  • Poziom DAO
  • Podstawą skutecznego leczenia dolegliwości jelitowych jest znalezienie pierwotnej przyczyny problemów. Leczenie, szczególnie jeśli przyczyną dolegliwości są choroby organiczne lub czynniki infekcyjne musi być prowadzone pod kontrolą lekarza prowadzącego (gastroenterolog).Istotnym elementem poprawy kondycji przewodu pokarmowego jest także racjonalizacja codziennej diety (z uwzględnieniem wykrytych problemów zdrowotnych), unikanie stresu (oś jelitowo – mózgowa), regularna aktywność fizyczna oraz odpowiednio dopasowana suplementacja, odgrywająca rolę wspomagającą w poprawie stanu jelit.

Piśmiennictwo
„Guidelines for the Management of Irritable Bowel Syndrome” – American College of Gastroenterology
European Consensus on the Diagnosis and Treatment of Irritable Bowel Syndrome” – European Society of Gastrointestinal and Abdominal Radiology
Clinical Practice Guidelines for the Management of Chronic Constipation in North America” – American Gastroenterological Association
The Role of Gut Microbiota in Gastrointestinal Health and Disease” – Journal of Gastroenterology and Hepatology
Probiotics and Gut Health: The Benefits of Good Bacteria” – Andrew J. W. Smith
The Gut Microbiome: A Comprehensive Review” – Daniel M. A. E. Davis

Stoisz przed wyborem odpowiedniego badania?
Skorzystaj z bezpłatnych konsultacji z naszymi specjalistami.

Vitaimmun

BADANIA

Badania mikroflory jelitowej

Testy oddechowe w kierunku SIBO/IMO

Badana w kierunku nietolerancji pokarmowych

Wszystkie badania wykonujemy również drogą wysyłkową na terenie całej Polski i Europy.

Kupa faktów o jelicie

Bezpłatna dawka wiedzy