Zespół nadpobudliwości ruchowej, powszechnie znany jako ADHD, to neurobiologiczne zaburzenie, które wpływa na funkcjonowanie mózgu i zachowanie. Charakteryzuje się trudnościami w koncentracji, nadmierną impulsywnością oraz nadpobudliwością. Osoby z ADHD mogą mieć trudności w utrzymaniu uwagi, organizacji zadań oraz kontrolowaniu impulsów. To kompleksowe zaburzenie, które może wpływać na życie codzienne w różnych obszarach, takich jak szkoła, praca i relacje społeczne. Sprawdź i dowiedz się więcej o przyczynach i objawach zespołu nadpobudliwości ruchowej (ADHD)!
Sprawdź również: Zespół chronicznego zmęczenia – co to jest?
Dowiedz się więcej: Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny, objawy i diagnostyka
Spis treści
ADHD – co to takiego?
ADHD to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ang. Attention deficyt hyperactivity disorder). Jest to jednostka chorobowa, która przez lata uznawana była za chorobę wieku dziecięcego, jednak waz z prowadzeniem kolejnych analiz okazało się, że z dolegliwościami charakterystycznymi dla ADHD boryka się coraz więcej osób dorosłych.
ADHD charakteryzuje się obecnością trwałych wzorców zachowania, układających się w charakterystyczną triadę objawów, do której należą: problemy z utrzymaniem uwagi, nadmierna impulsywność oraz nadruchliwość, których występowanie powoduje problemy w codziennym funkcjonowaniu funkcjonowania pacjenta. Częstość występowania tego zespołu wśród dzieci i młodzieży waha się w granicach 5–7%. Postuluje się, iż wśród dorosłych około 2,5 % osób boryka się z ADHD.
Jakie są przyczyny i objawy ADHS?
Wśród przyczyn ADHD wymienia się czynniki etiologiczne takie jaki: czynniki genetyczne, które stanowią około 70–80% przypadków; różnorodne czynniki środowiskowe, w tym czynniki okołoporodowe (wcześniactwo, niska masa urodzeniowa), a także uwarunkowania psychospołeczne (na przykład adopcja, zaniedbywanie dziecka).
Dzieci z ADHD wykazują nadruchliwość objawiającą się nieumiejętności skupienia uwagi, spokojnego „siedzenia w miejscu”, natomiast młodzież w swoim zachowaniu wykazuje się nadruchliwością i impulsywnością. U części dzieci częstymi objawami są specyficzne trudności szkolne, takie jak kłopoty z czytaniem, pisaniem lub z opanowaniem innych podstawowych umiejętności szkolnych.
Objawy ADHD u dorosłych mogą się manifestować inaczej niż u dzieci i młodzieży. Często stwierdza się u nich nadruchliwość objawiającą się głównie niepokojem ruchowym. Zauważono także impulsywność w podejmowaniu pochopnych decyzji życiowych, problemach w odraczaniu gratyfikacji, a także zaburzenia uwagi w niezorganizowanej aktywności, niestety często nieprowadzącej do konstruktywnych rezultatów.
Objawy ADHD dorosłych manifestują się w bardziej „subtelny” sposób niż u dzieci, a zatem są one także trudniejsze do wykrycia. W przypadku osób dorosłych problemy te mogą przekładać się na trudności w relacjach w miejscu pracy i rodzinie, skłonności do ryzykownego prowadzenia pojazdów, wyższe wskaźników zachowania przestępczego i zwiększone ryzyko nadużywania substancji psychoaktywnych.
Sprawdź również: Mikroflora jelitowa dziecka – klucz do odporności?
Zespół nadpobudliwości ruchowej, a problemy z jelitami
Sposób odżywiania wpływa na kondycję naszego układu pokarmowego oraz zasiedlającą go mikroflorę jelitową. Badania naukowe dowodzą, że zależność istniejąca pomiędzy mikrobiomem jelitowym a ośrodkowym układem nerwowym ma związek z występowaniem różnorodnych chorób neuropsychiatrycznych u dzieci i dorosłych, między innymi z ADHD. Wśród czynników wpływających na zaburzenia pracy przewodu pokarmowego, a tym samym skład i liczebność mikroflory jelitowej można wymienić między innymi:
– Zmiany kulturowe i wynikające z niej modyfikacje diety człowieka, w tym wzorce żywieniowe, nawyki i przetwarzanie żywności,
– Coraz częstsze kończenie ciąży poprzez cesarskie cięcie, co ma wpływ na skład mikroflory jelitowej noworodka.
Wiemy, że mikrobiom jelitowy pozostaje w dwukierunkową komunikacji ośrodkowym układem nerwowym poprzez mechanizmy neurologiczne, hormonalne i immunologiczne, wpływając na funkcjonowanie osi jelito-mózg. Zaburzenia jej funkcjonowania są nierozerwalnie związane z występowaniem różnorodnych zaburzeń neurologicznych i neurorozwojowych.
U dzieci i młodzieży z ADHD oś mikrobiom – jelito – mózg bierze udział w patofizjologicznych mechanizmach zapalenia układu nerwowego i stresu oksydacyjnego, które mogą powodować nie tylko podstawowe objawy ADHD, ale także objawy współistniejące, takie jak zaburzenia snu.
Dowiedz się więcej: Mikroflora jelitowa – co to jest?
Jak wygląda diagnostyka i leczenie ADHD?
Nie istnieją biochemiczne czy genetyczne parametry dające pełne rozpoznanie, a dostępne narzędzia, takie jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa dostarczyć mogą jedynie danych dotyczących nieprawidłowości w funkcjonowaniu wybranych obszarów mózgu. Zatem, poza diagnozą psychologiczno – pedagogiczną, konieczny jest ścisły wywiad z pacjentem i zbadanie różnych płaszczyzn jego funkcjonowania.
Według Amerykańskiego Towarzystwa psychiatrycznego (DSM-5 – Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) kryteria diagnostyczne skupiają się wokół nieuwagi oraz nadaktywności i impulsywności. Zarówno w przypadku nieuwagi jak i nadaktywności objawy (co najmniej 6) muszą utrzymywać się przez przynajmniej pół roku w stopniu, który nie jest spójny z wiekiem rozwojowym oraz bezpośrednio wpływa na czynności związane z kontaktami międzyludzkimi oraz szkołą lub pracą.
W obowiązującej w krajach europejskich Klasyfikacji ICD-10 ADHD znajdziemy jako jednostkę F90, czyli ,,Zaburzenia hiperkinetyczne (zespoły nadpobudliwości ruchowej)”. Dodatkowo dzielone jest no na:
– Zaburzenia aktywności i uwagi
– Hiperkinetyczne zaburzenia zachowania
– Inne zaburzenia hiperkinetyczne
– Zaburzenia hiperkinetyczne, nieokreślone
Objawy muszą być rejestrowane u badanego w różnych sferach jego działania, przebywania (szkoła, dom, środowisko rówieśnicze, aktywności pozaszkolne, praca). Symptomy muszą być częste, wszechobecne, nieodporne na sytuacje zewnętrzne i niezwiązane z miejscem, w którym przebywa badany, a do tego intensywne i charakteryzowane jako uporczywe. Zanim padnie rozpoznanie, lekarz wyklucza istnienie innych zaburzeń/schorzeń, których objawy mogą przypominać ADHD.
Podstawowymi elementami postępowania terapeutycznego są:
– Psychoedukacja, czyli informowanie o objawach i podstawowych sposobach postępowania z dzieckiem/dorosłym. Optymalnym rozwiązaniem jest edukacja osób przebywających w otoczeniu chorego – rodziców, nauczycieli, partnera, dzieci.
– Interwencje behawioralne, które są przeprowadzane przez rodziców, nauczycieli inne osoby z otoczenia osoby chorej na ADHD. Jest to zestaw sposobów postępowania w danych sytuacja problematycznych.
Dodatkowo w uzasadnionych przypadkach należy włączyć:
– Psychoterapię indywidualną
– Treningi umiejętności społecznych
– Farmakoteriapię
Warto jest także wdrożyć odpowiednią, celowaną suplementację oraz dietoterapię. Jest to uzupełnienie terapii zasadne ze względu na ewentualne zaburzenie wspomnianej wcześniej pracy osi jelito-mózg.
Przeczytaj: Bóle brzucha u niemowląt – czy fizjoterapeuta może pomóc?
ADHD – podsumowanie
ADHD jest schorzeniem dotykającym zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. Diagnostyka jest trudna i wymaga czasu. Obejmuje ona zarówno czynniki etiologiczne jak i związane ze stylem życia. W procesie diagnostyki nie sposób pominąć aspektu mikroflory jelitowej, której kondycja – skład i liczebność wpływa na procesy zachodzące w ośrodkowym układzie nerwowym.
W leczeniu ADHD należy opierać się zarówno na wsparciu psychologicznym pacjentów oraz edukacji bezpośredniego otoczenia chorego, jak i zwrócić uwagę na sposób odżywiania, który bezpośrednio wpływa na skład mikroflory jelitowej. Odbudowa mikrobiomu jelitowego i dbałość o funkcjonowanie osi jelito-mózg, powinny stanowić uzupełnienie terapii osób chorych na ADHD.
Bibliografia:
- Ana Checa-Ros, Antonio Jeréz-Calero, Antonio Molina-Carballo, Cristina Campoy, Antonio Muñoz-Hoyos; „Current Evidence on the Role of the Gut Microbiome in ADHD Pathophysiology and Therapeutic Implications”; Nutrients. 2021 Jan; 13(1): 249. – JELITA
- Anna Wojnarska; „Nieprzystosowanie społeczne osób dorosłych z ADHD – aspekty diagnostyczne”; Lubelski rocznik pedagogiczny T. XXXVIII, z. 2 – 2019
- Barbara Cygan; „ADHD a zaburzenia zachowania i osobowość antyspołeczna”; Studia Paedagogica 13 (2020)
